Το Ίδρυμα “Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής” αποτελεί σημαντικό κέντρο διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης αλλά και προαγωγής της επιστημονικής έρευνας. Αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και διέπεται από τους νόμους περί κοινωφελών ιδρυμάτων. Μέσω των τεκμηρίων που διαθέτει διαφωτίζεται η δράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή σε όλη της την έκταση και εμπλουτίζεται σημαντικά η ιστορική γνώση για τη μεταπολεμική Ελλάδα. Η σύσταση και λειτουργία του Ιδρύματος, με τη συγκατάνευση και τη συνδρομή του ιδίου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, υπήρξε πράξη πρωτοπόρα και αποτελεί πρότυπο για την ανάληψη και άλλων πρωτοβουλιών με ανάλογο περιεχόμενο στην Ελλάδα.
Το μνημείο των Αμερικανών Φιλελλήνων του 1821, έργο του Γεώργιου Δημητριάδη, ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία του τμήματος Αθηνών της Αμερικανικής Λεγεώνας και συγκέντρωση χρημάτων από πανελλήνιο έρανο. Τα αποκαλυπτήρια εντάχθηκαν στο πλαίσιο των εορτασμών της Εκατονταετηρίδας του ελληνικού κράτους και τελέστηκαν στις 30 Αυγούστου 1930, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη.
Η μαρμάρινη στήλη σε μορφή οβελίσκου, τοποθετημένη σε υψηλό βαθμιδωτό βάθρο, φέρει στις τέσσερις πλευρές της ανάγλυφες προτομές, σε κυκλικό πλαίσιο (τόντο), αμερικανών φιλελλήνων που συνεισέφεραν στην Ελληνική Επανάσταση. Η πρόσοψη κοσμείται από τη μορφή του γιατρού Samuel Gridley Howe και η πίσω όψη από τη μορφή του πολιτικού Edward Everett. Στη δεξιά πλευρά βρίσκεται η προτομή του πολιτικού Henry Clay και στην αριστερή του πληρεξούσιου της Μασαχουσέτης Daniel Webster.
Στην πρόσοψη της στήλης είναι χαραγμένα στα αγγλικά 29 ονόματα επιφανών αμερικανών φιλελλήνων και επαναλαμβάνονται στα ελληνικά στην πίσω όψη. Με τον ίδιο τρόπο ακολουθεί η έκκληση που απηύθυνε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στη Μεσσηνιακή Σύγκλητο το 1821 προς το αμερικανικό έθνος. Τη στήλη πλαισιώνουν δεξιά και αριστερά χαμηλοί βωμοί με ανάγλυφο διάκοσμο (ξίφος και φύλλα δάφνης), πάνω στους οποίους ήταν τοποθετημένες λυχνίες, οι οποίες –σύμφωνα με τη Ζέτα Αντωνοπούλου- εκλάπησαν Σήμερα, πάνω στον αριστερό βωμό υπάρχει μία λυχνία, προφανώς μεταγενέστερη προσθήκη προς αντικατάσταση της αρχικής, όπως καταδεικνύει το διαφορετικό υλικό κατασκευής.
Την πρωτοβουλία ανέγερσης του μνημείου είχε το τμήμα της Αμερικανικής Λεγεώνας της Αθήνας και το απαιτούμενο ποσό συγκεντρώθηκε με πανελλήνιο έρανο. Τη φιλοτέχνησή του έκανε ο Γεώργιος Δημητριάδης, διευθυντής, τότε, του Σχολείου των Καλών Τεχνών. Η αρχική πρόταση ήθελε την τοποθέτησή του στο Πεδίον του Άρεως, αποφασίστηκε ωστόσο να στηθεί στη διασταύρωση των οδών Όλγας και Αμαλίας, απέναντι από το μνημείο του λόρδου Βύρωνα. Στη θέση αυτή τοποθετήθηκε τον Αύγουστο του 1930 και παρέμεινε έως το 2000, όταν μετακινήθηκε στη σημερινή του θέση, στην οδό Π. Κυριακού στους Αμπελόκηπους.
Την πρωτοβουλία ανέγερσης του μνημείου είχε το τμήμα της Αμερικανικής Λεγεώνας της Αθήνας και το απαιτούμενο ποσό συγκεντρώθηκε με πανελλήνιο έρανο. Τη φιλοτέχνησή του έκανε ο Γεώργιος Δημητριάδης, διευθυντής, τότε, του Σχολείου των Καλών Τεχνών. Η αρχική πρόταση ήθελε την τοποθέτησή του στο Πεδίον του Άρεως, αποφασίστηκε ωστόσο να στηθεί στη διασταύρωση των οδών Όλγας και Αμαλίας, απέναντι από το μνημείο του λόρδου Βύρωνα. Στη θέση αυτή τοποθετήθηκε τον Αύγουστο του 1930 και παρέμεινε έως το 2000, όταν μετακινήθηκε στη σημερινή του θέση, στην οδό Π. Κυριακού στους Αμπελόκηπους.
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου, ενταγμένα στους εορτασμούς για την Εκατονταετηρίδα του ελληνικού κράτους, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, αποτελούσαν μέρος διήμερων πανηγυρικών εκδηλώσεων, συνδεμένων με την άφιξη στην Ελλάδα περίπου 500 ομογενών της Αμερικής, 200 από τους οποίους ήταν πολεμιστές του Α' Παγκοσμίου πολέμου. Την οργάνωση των εκδηλώσεων είχε η εκτελεστική επιτροπή της Αμερικανικής Λεγεώνας Αθηνών, σε συνεργασία με οργανώσεις των ομογενών της Αμερικής. Στο πλαίσιο αυτό, εκτός από την αποκάλυψη του μνημείου προς τιμήν των αμερικανών φιλελλήνων που συνέβαλαν με κάθε τρόπο στην Επανάσταση του 1821, πραγματοποιήθηκε η θεμελίωση του κτηρίου της Αμερικανικής Λεγεώνας Αθηνών, επί των οδών Ρηγίλλης και Λυκείου, καθώς και μεγαλόπρεπη τελετή στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στο πλαίσιο της οποίας παραδόθηκαν στην ελληνική κυβέρνηση 48 σημαίες από ισάριθμες Πολιτείες της Συμπολιτείας, καθώς και ιστορικά έγγραφα, δωρεά των αμερικανών Κυβερνητών και δημάρχων στο ελληνικό κράτος για τα εκατό χρόνια ύπαρξής του
Η τελετή των αποκαλυπτηρίων πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επισημότητα στις 30 Αυγούστου 1930, ημέρα Σάββατο και ώρα 6 το απόγευμα. Στον σημαιοστολισμένο χώρο είχαν παραταχθεί δύο λόχοι του Ευζωνικού Τάγματος. Την αποκάλυψη του μνημείου έκανε μικρός φουστανελοφόρος και την παραλαβή του εξ ονόματος της πόλης, λόγω απουσίας του Σπύρου Μερκούρη, ο δημοτικός σύμβουλος Γερασίμου. Στην τελετή αναγνώστηκαν τα ονόματα των τιμώμενων αμερικανών φιλελλήνων και κατατέθηκαν στεφάνια εκ μέρους όλων παριστάμενων επίσημων φορέων (Πηγές 2-8). Λόγους εκφώνησαν ο ποιητής και πρόεδρος της Ακαδημίας Κωστής Παλαμάς (Πηγή 9), ο καθηγητής Μιχαήλ Βολονάκης, που ορίστηκε από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών να αντιπροσωπεύσει το ίδρυμα με ομιλία του, έπειτα από πρόσκληση της επιτροπής ανεγέρσεως του μνημείου (Πηγή 10), ο Γενικός Πρόξενος Μόρις, ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Εθνικός Κήρυξ της Νέας Υόρκης και επίτιμος αρχηγός της εκδρομής των ομογενών Δ. Καλλίμαχος, και, τέλος, ο επιτετραμμένος Φίσερ, ως επίσημος εκπρόσωπος της αμερικανικής κυβέρνησης, ο οποίος τόνισε τους φιλικούς δεσμούς μεταξύ των δύο λαών. Το ίδιο βράδυ, ο υπουργός των Ναυτικών Δημήτριος Μπότσαρης παρέθεσε δείπνο προς τιμήν των Ελληνοαμερικανών πολεμιστών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου