Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης είναι άγιος της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Έζησε στα τέλη του 3ου μέχρι τις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα. Το ακριβές έτος γέννησής του δεν διασώζεται. Υπήρξε ανώτατος βαθμοφόρος του Ρωμαϊκού στρατού και μάρτυρας της Ορθοδόξου πίστεως.
Το πότε ακριβώς γεννήθηκε δεν είναι γνωστό, όμως η γέννησή του τοποθετείται στα τέλη του 3ου αιώνα. Γεννήθηκε στη πόλη Ευχάϊτα της Γαλατίας (Μικράς Ασίας). Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στην Ηράκλεια της Παφλαγονίας, πόλη στις ακτές της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία. Από νεαρός διακρινόταν για την εξωτερική του εμφάνιση αλλά και για την ρητορική του ικανότητα. Η παιδεία που είχε αποκτήσει ήταν Χριστιανική, αλλά και Ελληνική, μελετώντας τους Αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Όπως μαθαίνουμε από τον βιογράφο του, ήταν ηγετικός χαρακτήρας και ξεχώριζε για την ηθική του, με αποτέλεσμα οι συνομήλικοί του να αναζητούν τη φιλία του Στρατιωτικού. 

Από νεαρή ηλικία ακολούθησε τον δρόμο του στρατιωτικού. Ήταν κάτι που τον γοήτευε, ενώ γνωρίζουμε ότι υπήρξε και αθλητής, κάτι που συνέβαλε περαιτέρω σε αυτήν την απόφασή του. Λόγω των αρετών που ανέπτυξε και των χαρισμάτων που διέθετε, γρήγορα ανήλθε στην στρατιωτική ιεραρχία του ρωμαϊκού στρατού, λαμβάνοντας τον βαθμό του στρατηλάτη, κάτι σαν τον σημερινό στρατηγό. Η φήμη του, για όλους αυτούς τους λόγους έφτασε γρήγορα και στα αυτιά του αυτοκράτορα Λικινίου, ο οποίος τον κάλεσε για να τον γνωρίσει από κοντά περίπου το 300 μ.Χ.

Γνωριμία με τον Λικίνιο

Ο Λικίνιος μαθαίνοντας πως είναι χριστιανός, πίστεψε πως θα είναι μια καλή ευκαιρία να προσηλυτίσει τον Θεόδωρο στην δική του θρησκεία και με επιστολή που του έστειλε, τον παρότρυνε να θυσιάσουν από κοινού στους θεούς. Ο συνετός και μετρημένος Θεόδωρος αρνήθηκε ευγενικά, επικαλούμενος λόγους σταθερότητος της περιοχής εξαιτίας των πιστών της που είχαν εγκαταλείψει τα είδωλα και πίστευαν στον Χριστό. Του απήντησε πως θα ήταν καλύτερα να τον επισκεπτόταν σε κάποιο του ταξίδι στην Ηράκλεια φέρνοντας μαζί του και τα είδωλα, για να δείξουν ενώπιον του λαού δείγμα ενότητος και μιμήσεως. Ο Λικίνιος εξέλαβε θετικά την πρόταση του Θεοδώρου. Έτσι και επισκέφτηκε την Ηράκλεια.

Το σχέδιο του Θεοδώρου

Στο μυαλό του όμως άλλο σχέδιο είχε ο Θεόδωρος. Αφού τον υπεδέχθη σε μια λαμπρή τελετή, του ζήτησε τα είδωλα με σκοπό να αποδώσει ο ίδιος τιμές σε αυτά. Όταν όμως τα πήρε, τότε τα κατακερμάτισε και τα έδωσε σε φτωχούς ώστε να τα πουλήσουν. Όταν αντιλήφθηκε ο Λικίνιος τι έπραξε ο Θεόδωρος, διέταξε τη σύλληψη του και την ενώπιόν του προσαγωγή. Στους διαλόγους που διασώθηκαν ο Θεόδωρος εμφανίζεται σταθερός υπερασπιστής της πίστεώς του, να αντιστέκεται στην πίεση του αυτοκράτορα να θυσιάσει στα είδωλα, παρά την απειλή για βασανιστήρια. Δεν πτοήθηκε από τις απειλές, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην φυλακή. Ο Λικίνιος ήταν πραγματικά εξοργισμένος από την συμπεριφορά του Θεόδωρου, διότι θεώρησε τον εαυτό του προσβεβλημένο.

Το μαρτύριο και το τέλος της ζωής του

Ο Θεόδωρος μένοντας αμετακίνητος ουσιαστικά θυσίαζε με μαρτύριο τη ζωή του οδηγώντας την στο τέλος της. Έτσι καθαιρείται άμεσα. Αρχικά τον γδύνουν και εν συνεχεία τον ραβδίζουν με βούνευρα που στην άκρη τους είχαν μολυβένια σφαιρίδια. Ο Θεόδωρος πάλι δεν πτοήθηκε και (όπως μας πληροφορεί ο συναξαριστής του ο Αύγαρος) έτριψαν κεραμίδα πάνω στις κομματιασμένες σάρκες του και τον έριξαν στη φυλακή βάζοντας τα πόδια του στο τιμωρητικό ξύλο, στην ποδοκάκη, που αλλιώς τότε λεγόταν το Κολαστήριο ξύλο. Μετά από επτά ημέρες ο αυτοκράτορας (και αφού δεν ενέδωσε ο Θεόδωρος) διέταξε να τον σταυρώσουν. Του κάρφωσαν χέρια και πόδια και βασάνισαν τον μάρτυρα με τυραννικά πάνω στο κορμί του. Έτσι τον παράτησαν μέχρι την επόμενη, όπου και θα μάζευαν τη σορό του. Ο Αύγαρος όμως τότε αναφέρει ένα μεγάλο θαύμα: ότι ενώ το απόσπασμα πήγε να τον πάρει, τον είδαν πάνω στον σταυρό αρτιμελή. Οι στρατιώτες το ανέφεραν στον αυτοκράτορα και αυτός ζήτησε την εκτέλεσή του. Οι ίδιοι αρνήθηκαν και εκτελέστηκαν. Δεύτερο απόσπασμα τότε πήγε να εκτελέσει τη θέληση του αυτοκράτορα. Ο κόσμος όμως μαθαίνοντας το θαύμα, είχε σπεύσει, με αποτέλεσμα να εμποδίζονται από τις αντιδράσεις του κόσμου οι στρατιώτες. Ο Θεόδωρος τους είπε ότι είναι καιρός να πάει να βρει τον Κύριο. Έτσι οι στρατιώτες τον εκτέλεσαν κόβοντας το κεφάλι του. Ο άγιος παρέδωσε το πνεύμα του στον Θεό στις 8 Φεβρουαρίου του έτους 319 μ.Χ.

Θεωρίες
Από κάποιους ερευνητές (θεολόγους, φιλολόγους και ιστορικούς) θεωρείται ότι ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων των Ευχαΐτων συμπίπτει (είναι το ίδιο πρόσωπο) με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη της Ευχάνειας, διότι εκλαμβάνουν τους βίους ως δύο εκδόσεις του βίου του ενός αγίου Θεοδώρου. Επιπλέον στέκονται στο γεγονός της αναφοράς μόνο ενός αγίου Θεοδώρου στην κοιλάδα του Ίρι ποταμού μέχρι τα μέσα του 9ου αι., οπότε καθιερώθηκε και η επονομασία τους. Την εποχή αυτή είχε παρακμάσει το προσκύνημα των Ευχαΐτων και είχε αρχίσει να ακμάζει η Ευχάνεια. Αυτό βέβαια δεν είναι η επικρατούσα άποψη. Η Εκκλησία τιμά δυο διαφορετικά πρόσωπα που ήταν σύγχρονοι, γεννήθηκαν σε πλησιόχωρους οικισμούς και μαρτύρησαν παράλληλα. Ο ένας ήταν νεοσύλλεκτος και υπηρετούσε στην κοόρτη (λατιν. cohors, cohortis) των Τηρώνων, ενώ ο άλλος ήταν υψηλόβαθμος αξιωματικός. Η γνώση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στους συναξαριστές - βιογράφους των δυο προσωπικοτήτων, οι οποίοι ήταν αφ' ενός ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και αφ' ετέρου ο Αύγαρος, ο οποίος συνέγραψε τον βίο του αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτου.

Εορτή 8 Φεβρουαρίου, μαρτύριο

8 Ιουνίου, Ανακομιδή λειψάνων