Οδοιπορικό στη μονή του Αγίου Παταπίου (Λουτράκι)

Φωτορεπορτάζ Παναγιώτης Πάσχος 

Ο Άγιος Πατάπιος ή Όσιος Πατάπιος γεννήθηκε τον 4ο μ.Χ. αιώνα, στη Θήβα της Αιγύπτου από πλούσιους γονείς, οι οποίοι ήταν καλοί Χριστιανοί. Γαλούχησαν τον Άγιο Πατάπιο με χριστιανικές αρχές. Ο Άγιος Πατάπιος σε μικρή ηλικία πήγε στην έρημο, όπου αφιερώθηκε συνολικά στην προσευχή. Πολλοί άνθρωποι τον επισκέφθηκαν για να λάβουν τις συμβουλές του και να ακούσουν το κήρυγμά του.

Ο Άγιος Πατάπιος αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη για να συνεχίσει την ζωή του. Εκεί γνώρισε άλλους 2 ασκητές, τον Βάρα και τον Ραβουλά (οι οποίοι έγιναν αργότερα και αυτοί Άγιοι). Έζησαν έξω από το τείχος της Κωνσταντινούπολης. Ο Άγιος Βάρας ίδρυσε το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη (του Τιμίου Προδρόμου) της Πέτρας. Ο Άγιος Ραβουλάς ασκήτευσε κοντά στην πύλη του Ρωμανού.

Πολλοί άνθρωποι ακολούθησαν τον άγιο Πατάπιο ο οποίος εγκαταστάθηκε κοντά στις Βλαχέρνες στο Ξηρό Όρος. Ίδρυσε ένα μοναστήρι, τη Μονή των Αιγυπτίων, όπου κήρυξε και κατεύθυνε πολλούς. Εκεί κοιμήθηκε (πέθανε). Μετά την κοίμηση του Αγίου Παταπίου, και την καταστροφή της μονής των Αιγυπτίων το 536 μ.Χ., ο πνευματικός του αδελφός Όσιος Βάρας μετέφερε το λείψανο του Αγίου Παταπίου στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη της Πέτρας το οποίο ήταν υπό την προστασία της βασιλικής οικογένειας της Κωνσταντινούπολης, Παλαιολόγων και ειδικά της βασίλισσας Ελένης Δραγάση -Παλαιολόγου η οποία αργότερα έγινε μοναχή και πήρε το όνομα Αγία Υπομονή. Η Ελένη ήταν η μητέρα του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Έγινε αυτοκράτειρα του Βυζαντίου ως σύζυγος του Μανουήλ Β’ του Παλαιολόγου. 

Η μεταφορά του σκηνώματος του αγίου σε σπήλαιο στο όρος Γεράνεια στην Ελλάδα

Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, ο συγγενής των αυτοκρατόρων Παλαιολόγων (ανηψιός της Αγίας Υπομονής), ο Αγγελής Νοταράς, προκειμένου να προστατεύσει τα λείψανα του Αγίου Παταπίου από τους Οθωμανούς το μετέφερε στο βουνό Γεράνια στη Νότια Ελλάδα (στο Λουτράκι, κοντά στην Αθήνα) και έκρυψε το λείψανο σε ένα σπήλαιο που έγινε ασκητήριο, αλλά αργότερα ερήμωσε. Σημειώνεται ότι το σπήλαιο στο οποίο μετεφέρθη το σκήνωμα του Αγίου Παταπίου ήταν ήδη ασκητήριο μοναχών από τον 11ο αιώνα μ.Χ.

Η ανακάλυψη του σπηλαίου και η ίδρυση του μοναστηριού

Το σπήλαιο με το λείψανο του αγίου ανακαλύφθηκε το 1904 από πολίτες του Λουτρακίου. Στο σπήλαιο βρέθηκε και η κάρα της Αγίας Υπομονής. Ωστόσο, ορισμένοι επισκέπτες από το σπήλαιο πήραν κομμάτια των λειψάνων του Αγίου ως φυλαχτό, κατά μαρτυρία της γερόντισσας Παταπίας. Στη συνέχεια, ένας ιερέας από το Λουτράκι, ο πατέρας Κωνσταντίνος Σουσάνης, πήρε το λείψανο του Αγίου Παταπίου και το κράτησε στο σπίτι του με την άδεια της εκκλησίας, προκειμένου να το κρατήσει μακριά από τους βάνδαλους. Αρχικά στο σπήλαιο βρέθηκε ξύλινος σταυρός αποτεθησαυρισμένος,μεμβάνη και νομίσματα τα οποία παραδόθηκαν στις αρμόδιες αρχές. 

Αργότερα το 1952 ο Πατέρας Νεκτάριος (κοσμικό όνομα Κυριάκος) Μαρμαρινός, ένας ιερέας από τον Συνοικισμό της Κορίνθου (και αργότερα πρωτοσύγκελος στη μητρόπολη Κορίνθου) - με καταγωγή από την Αίγινα (ήταν υποτακτικός του Αγίου Ιερωνύμου), ίδρυσε μοναστήρι στον τόπο του σπηλαίου και το λείψανο επέστρεψε στο σπήλαιο όπου βρέθηκε. Η επίσημη ίδρυση της μονής έγινε στις 1 Αυγούστου 1952 από τον μητροπολίτη Κορινθίας Προκόπιο Τζαβάρα. 

Η πρώτη ηγουμένη στη μονή, το 1952, ήταν γερόντισσα Συγκλητική. Η γερόντισσα Παταπία βοήθησε σε σημαντικό βαθμό στην δημιουργία και την οικοδόμηση της μονής. Ήταν ηγουμένη από το 1963 ως το 1968, οπότε παραιτήθηκε λόγω προβλημάτων υγείας. Από το 1968 έως το 2014 ηγουμένη ήταν η αδελφή Ισιδώρα (Κυριακή Μεντζάφου) ενώ σήμερα της μονής ηγείται η μοναχή Χρυσοβαλάντη.

Ο πατέρας Νεκτάριος, ο κτήτορας της μονής, επισκέπτεται ακόμα το μοναστήρι. Έχει πλούσιο χριστιανικό έργο και έχει ιδρύσει και άλλα μοναστήρια όπως το ανδρικό μοναστήρι Οι 3 Ιεράρχες (κοντά στην Περαχώρα) και την καλοκαιρινή κατασκήνωση για παιδιά (ονομάζεται Βηθλεέμ). Επιπρόσθετα έχει ιδρύσει γυναικείο γηροκομείο στο Λουτράκι (όπου μοναχές διακονεύουν τις ηλικιωμένες). Σήμερα ο γέρων Νεκτάριος έχει συνταξιοδοτηθεί. Έχει λάβει πολλά βραβεία από την εκκλησία της Κορίνθου στην οποία ήταν πρωτοσύγκελος. Ακόμα και σήμερα, αν και σε προχωρημένη ηλικία, κάθε Κυριακή στον Συνοικισμό της Κορίνθου κάνει ακόμα διαλέξεις με χριστιανικό περιεχόμενο και Κατηχητικό.

Αρχικά υπήρχαν δυσκολίες για να οικοδομηθεί το μοναστήρι. Υπήρχαν μόνο πολύ μικρά κάποια δωμάτια – κελιά στα οποία ζούσαν οι μοναχές. Οι καλόγριες τα πρώτα χρόνια είχαν δυσκολία στο να φέρουν οικοδομικά υλικά κατασκευής της μονής προς το μοναστήρι, αφού αρχικά δεν υπήρχε βατός δρόμος για να περάσουν αυτοκίνητα, αλλά ένα μονοπάτι, και οι μοναχές χρησιμοποιούσαν ένα γαϊδουράκι για να μεταφέρουν τα υλικά κατασκευής στην νεοαναγειρόμενη μονή και επίσης για να κουβαλήσουν νερό (από μια πηγή χιλιόμετρα μακριά) και τρόφιμα (από την πόλη Λουτράκι). Συχνά οι καλόγριες κουβαλούσαν οικοδομικά υλικά για την κατασκευή της μονής ή στάμνες με νερό και τρόφιμα στην πλάτη τους!

Με πολύ κόπο η ανοικοδόμηση της μονής ολοκληρώθηκε: οι ξενώνες, τα δωμάτια (κελιά) για τις 40 καλόγριες, η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας), το νεκροταφείο (όπου υπάρχει ο ναός της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας), η εκκλησία μέσα στο άβατο (η Αγία Τριάδα). Τέλος υπάρχει χώρος έκθεσης για τους επισκέπτες (με χριστιανικά αντικείμενα λατρείας και βιβλία). Σήμερα υπάρχει πλέον πρόσβαση στη μονή με ασφαλτόστρωτο δρόμο (που κατασκεύασε ο στρατός) και παρκινγκ, ενώ η μονή έχει εδώ και χρόνια αυτόνομο δίκτυο ύδρευσης και ηλεκτροδότησης.

Το μοναστήρι του Αγίου Παταπίου είναι γυναικείο και φιλοξενεί 40 καλόγριες. Βρίσκεται στην Ελλάδα, στο βουνό Γεράνεια Όρη, σε ύψος 650 μέτρων (2132 πόδια), και είναι κοντά στο Λουτράκι (γνωστή Λουτρόπολη που βρίσκεται μια ώρα απόσταση από την πρωτεύουσα Αθήνα). Το μοναστήρι έχει θέα προς την θάλασσα και το Λουτράκι.

Στη μονή του Αγίου Παταπίου καθώς εισερχόμαστε συναντάμε την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας). Τον ναό αυτό καθαγίασε στις 18 Αυγούστου 1968 ο μητροπολίτης Κορινθίας Παντελεήμων. Μέσα στην εκκλησία συναντάμε στο κέντρο την εικόνα του αγίου που εορτάζει τη συγκεκριμένη ημέρα. Στα δεξιά συναντάμε την εικόνα του Αγίου Παταπίου δεξιά της οποίας είναι εφαπτόμενη στον τοίχο η μεγάλη εικόνα Παναγία η Ελεούσα η οποία είναι γεμάτη τάματα. Αριστερά συναντάμε την εικόνα της Αγίας Υπομονής αριστερά της οποίας είναι εφαπτόμενη στον τοίχο η μεγάλη εικόνα του Αγίου Παταπίου μαζί με την Αγία Υπομονή και τον Άγιο Νίκωνα τον Νέο. Εντός της εκκλησίας της Παναγίας υπάρχει, παρακείμενα, ο ναός των Αγίων Αναργύρων.

Το σπήλαιο του Αγίου Παταπίου είναι δίπλα από την εκκλησία της Παναγίας. Εκεί φυλάσσεται σε λάρνακα το λείψανό του, καλυμμένο με ράσο (το ράσο αυτό αλλάζει κάθε χρόνο στην εορτή του). Στο σπήλαιο υπάρχουν και Βυζαντινές αγιογραφίες (συμπεριλαμβανομένων του Αγίου Παταπίου και της Αγίας Υπομονής) από άγνωστους αγιογράφους και οι οποίες έχουν ζωγραφιστεί πιθανώς τον 15ου αιώνα μ.Χ. Πολλοί επισκέπτες της μονής παίρνουν ως φυλακτό από το σπήλαιο ένα κομματάκι από βαμβάκι ποτισμένο με το λάδι του αγίου (από την καντήλα που καίει στο σπήλαιο του Αγίου) και επίσης παίρνουν αγίασμα από παρακείμενη στο σπήλαιο πηγή.

Εορτασμός της μνήμης του Αγίου Παταπίου

Η μνήμη του Αγίου Παταπίου εορτάζεται στις 8 Δεκεμβρίου (η κύρια εορτή), και επίσης την Τρίτη της Διακαινήσιμου (Τρίτη του Πάσχα) ανάμνηση της ημέρας εύρεσης του λειψάνου του. Η τιμία κάρα της Αγίας Υπομονής φυλάσσεται στο ίδιο μοναστήρι.