Η Γερμανία δεν θα αποζημιώσει τα θύματα των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών

Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η Γερμανία δεν υποχρεούται να καταβάλει αποζημίωση σε αμάχους που έπεσαν θύματα ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Το δικαστήριο κρίνει ότι το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει κανόνες γενικής ισχύος που δίνουν τη δυνατότητα σε μεμονωμένα άτομα να ασκήσουν αγωγή σε βάρος κράτους για καταβολή αποζημίωσης σε περίπτωση παραβίασης του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Σύμφωνα με τους δικαστές, η προβολή τέτοιων αξιώσεων έγκειται στην αρμοδιότητα της χώρας προέλευσης των θυμάτων. Γι αυτό, τα θύματα του νατοϊκού βομβαρδισμού σε περιοχή της σερβικής πόλης Βαρβαρίν -τον Μάιο του 1999 κατά τον πόλεμο εναντίον της πρώην Γιουγκοσλαβίας- δεν έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν αγωγή ως μεμονωμένα άτομα εναντίον της Γερμανίας ή άλλων νατοϊκών κρατών, εκτιμούν οι δικαστές. Με την απόφαση αυτή συμφωνεί και ο καθηγητής διεθνούς δικαίου στο πανεπιστήμιο της Βόννης, Στέφαν Τάλμορ.

Εξαίρεση η Σρεμπρένιτσα

Αυτή η απόφαση μπορεί να αποτελέσει δεδικασμένο και για άλλες δίκες, που «τρέχουν» αυτήν την περίοδο στο Εφετείο της Βόννης. Οι συγγενείς των θυμάτων από τον αεροπορικό βομβαρδισμό στην αφγανική πόλη Κουντούζ, στις 4 Σεπτεμβρίου του 2009, είχαν ασκήσει αγωγή σε βάρος της Γερμανίας, διεκδικώντας αποζημιώσεις.

Το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο δεν αναγνωρίζει την αγωγή των θυμάτων του Βαρβαρίν

Το δικηγορικό γραφείο που έχει αναλάβει την εκπροσώπηση των θυμάτων στο Βαρβαρίν υποστηρίζει ότι αυτή η θέση του ισχύοντος δικαίου είναι «εξαιρετικά συντηρητική» και είχε διαμορφωθεί από προηγούμενες δικαστικές διαμάχες της Γερμανίας με την Ελλάδα και την Ιταλία για την καταβολή αποζημιώσεων σε θύματα των ναζί. Ο Βόλφγκανγκ Κάλεκ, εκ των δικηγόρων που εκπροσωπούν τα θύματα, δηλώνει ότι «στη σημερινή εποχή, που έχει διευρυνθεί η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υφίσταται και η υποχρέωση των κρατών, να καταβάλλουν αποζημιώσεις, έστω και αν οι σχετικές προσφυγές προέρχονται από μεμονωμένα άτομα, χωρίς τη διαμεσολάβηση μίας κρατικής οντότητας».

Αυτό ακριβώς επέτυχαν πρόσφατα οι συγγενείς θυμάτων της σφαγής στη Σρεμπρένιτσα το 1995. Είχαν προσφύγει ως μεμονωμένα άτομα εναντίον του ολλανδικού κράτους για τρεις περιπτώσεις δολοφονίας, επισημαίνοντας ότι Ολλανδοί κυανόκρανοι είχαν αρνηθεί στους συγγενείς τους τη δυνατότητα παραμονής εντός ολλανδικής στρατιωτικής βάσης στην περιοχή, με αποτέλεσμα όλοι τους να βρουν τραγικό θάνατο από τα στρατεύματα του σερβοβόσνιου στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς. Οι τρεις ενάγοντες κέρδισαν την υπόθεση και μπορούν τώρα να διεκδικήσουν αποζημίωση από το ολλανδικό κράτος.

Αν και με την πρώτη ματιά η δύο υποθέσεις έχουν πολλά κοινά, τα γεγονότα στο Βαρβαρίν διαφέρουν από την περίπτωση της Σρεμπρένιτσα στο εξής: Το 1995 η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν ήδη μέλος του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών, κάτι που δεν συνέβαινε με την τότε Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας το 1999, στη διάρκεια των βομβαρδισμών. Εκτός αυτού, οι γερμανοί στρατιώτες δεν είχαν άμεση συμμετοχή στην επίθεση του Βαρβαρίν, ενώ οι ολλανδοί συνάδελφοί τους είχαν άμεση εμπλοκή. Οι Ολλανδοί, βρίσκονταν στη Βοσνία υπό τη σημαία των Ηνωμένων Εθνών- και είχαν καθήκον να προστατεύσουν τους άμαχους μουσουλμάνους, δεδομένου ότι η περιοχή της Σρεμπρένιτσα είχε κηρυχθεί ασφαλής θύλακας υπό την προστασία του ΟΗΕ.

«Η Σερβία θα πρέπει να δείξει ωριμότητα»

Πάντως, το σερβικό κράτος δεν στηρίζει τις έννομες αξιώσεις των εναγόντων του Βαρβαρίν. «Η Σερβία δεν έχει προσπαθήσει ιδιαίτερα να ξεκαθαρίσει τις αξιώσεις για επανορθώσεις των θυμάτων πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Το ίδιο συνέβη και με τα θύματα των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών» υποστηρίζει ο Μίλαν Αντονίγεβιτς, διευθυντής μη κυβερνητικής οργάνωσης δικηγόρων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα το Βελιγράδι. Ο Αντονίγεβιτς προεξοφλεί ότι η Σερβία δεν θα εγείρει αξιώσεις για να μη θέσει σε κίνδυνο την επανένταξη της χώρας στη διεθνή κοινότητα, προσθέτοντας ότι σε αυτές τις περιπτώσεις τα κράτη αποφεύγουν παρόμοιες ενέργειες.

«Παρόλα αυτά το σερβικό κράτος θα έπρεπε να είχε δείξει ωριμότητα σε αυτόν τον τομέα και να μεταβάλει τη συμπεριφορά που επιδεικνύει έναντι των θυμάτων» επιμένει ο Αντονίγεβιτς. «Οι συνέπειες των βομβαρδισμών ήταν ιδιαίτερα σοβαρές και η αναζήτηση ευθυνών από τους συμμετέχοντες σε αυτές είναι ηθικά απολύτως δικαιολογημένη, αλλά από νομικής άποψης η απόφαση του γερμανικού Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι ορθή και σε καμιά περίπτωση υποκινούμενη πολιτικά», σημειώνει.

Στρέφονται τώρα στο Στρασβούργο

Το μόνο που απομένει στους συγγενείς των θυμάτων στο Βαρβαρίν από νομική διαδικασία, είναι η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο πανεπιστήμιο της Βόννης Στέφαν Τάλμον πιστεύει πάντως ότι οι πιθανότητες επιτυχίας είναι ελάχιστες. «Δεν πρόκειται για περίπτωση που εμπίπτει στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου αυτού, επειδή υπάρχει ήδη δεδικασμένο σχετικά με τους βομβαρδισμούς στο Κοσσυφοπέδιο. Πρόκειται για την υπόθεση Μπάνκοβιτς που αφορά στη βομβιστική επίθεση από νατοϊκά πολεμικά αεροσκάφη με στόχο ραδιοφωνικό σταθμό του Βελιγραδίου.

Το δικαστήριο είχε επικαλεστεί αναρμοδιότητα. Την αιτιολόγησε λέγοντας, ότι τα κράτη που έχουν συνυπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διασφαλίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα, τα οποία η συνθήκη αυτή εγγυάται, μόνο για φυσικά πρόσωπα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία τους. Ωστόσο τα φυσικά πρόσωπα δεν εμπίπτουν αυτομάτως στη δικαιοδοσία ενός κράτους, όταν υφίστανται βομβαρδισμό από το κράτος αυτό, υποστηρίζει ο καθηγητής Στέφαν Τάλμον.

Πηγή: Deutsche Welle