“Συνοικισμός της Αττικής, έδρα ομωνύμου κοινότητος, κείμενος 4 χλμ. ανατολικώς των Αθηνών, εις τα δυτικά κράσπεδα του Υμηττού. Ιδρύθη τω 1925 επί της θέσεως “Καρράς”. Μόνιμοι κάτοικοι 569 (απογραφή 1928), αυξανόμενοι κατά τους θερινούς μήνας υπό παραθεριστών. Η ύδρευσις εκτελείται δια δεξαμενών. Έχει εξατάξιον δημοτικόν σχολείον και αστυνομικόν σταθμόν” (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Δωδέκατος, Αθήνα, Πυρσός, 1930, σ. 260).
Στη θέση “Καρράς” (βλ. Εικόνα 1), αγροτική περιοχή με έκταση “τέσσερα ζευγάρια” αγοράζεται το 1905 από τον Αλ. Νάστο, ο οποίος, το 1924, συνάπτει συμφωνία με την κερδοσκοπική εταιρεία “Δρανδάκης-Πάγκαλος & Σία” για την αξιοποίηση της περιοχής, σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή συγκυρία λόγω της στεγαστικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, όπου περιαστικές ιδιοκτησίες κατατέμνονταν και πωλούνταν ως αγροτεμάχια, η εταιρεία συντάσσει ρυμοτομικό σχέδιο για το σύνολο της έκτασης. Το σχέδιο, που εγκρίνεται το 1925 και καλύπτει μεγάλο μέρος της σημερινής έκτασης του δήμου, διακρίνεται και στην αεροφωτογραφία, όπου είναι φανερή η γεωμετρία και η άνεση του οδικού δικτύου και των πλατειών. Η αεροφωτογραφία αναδεικνύει τον σχεδιασμό του προαστίου, που βρίσκεται σε αντίθεση με τη ρυμοτομία των γειτονικών δήμων.
Το σχέδιο του νέου οικισμού ήταν τυπωμένο σε κάθε προσύμφωνο που υπογραφόταν μεταξύ της εταιρείας και των αγοραστών. Η σαφής γεωμετρία του και η διάταξη κατά τα πρότυπα των κηπουπόλεων διαφοροποιούσαν την Ηλιούπολη τόσο από τις προσφυγικές συνοικίες όσο και από τις περιοχές αυθαιρέτων. Τα χαρακτηριστικά αυτά προβλήθηκαν από τον ιδιοκτήτη και την εταιρεία ως αναφορά (και υπόσχεση), στα πρότυπα διαβίωσης της αστικής τάξης, σε προάστια που αναπτύσσονταν την ίδια εποχή με ανάλογα σχεδιαστικά πρότυπα (π.χ. Ψυχικό, Φιλοθέη). Η μη πραγματοποίησή τους, όμως, διατήρησε τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα και έκανε την Ηλιούπολη ένα χώρο όπου, σύμφωνα με τον Γενικό Οδηγό Ηλιουπόλεως (1960), “...ευρήκε τόπο για ένα σπίτι ο πλούσιος αλλά και ο πτωχός, ο επιστήμονας και ο επαγγελματίας, ο υπάλληλος και ο εργάτης”.
Οι πρώτοι αγοραστές κατέβαλλαν στην εταιρεία όχι μόνο το τίμημα που αντιστοιχούσε στην αγορά του οικοπέδου, αλλά και ένα πρόσθετο τέλος για την κατασκευή υποδομής και δημόσιων εξυπηρετήσεων, οι οποίες εμφανίζονταν στο σχέδιο (εμπορικά κέντρα, σχολεία, διοίκηση, αναψυχή, τουρισμός κ.λπ.). Αν και η εταιρεία δεσμευόταν να πραγματοποιήσει αυτά τα έργα, δεν προέβη σε καμία σχετική ενέργεια. Έτσι, οι μεν οικιστές σταμάτησαν να καταβάλλουν το σχετικό τέλος και ίδρυσαν ειδικό ταμείο για την κατασκευή των υποδομών, το δε υπουργείο Συγκοινωνίας απέσυρε το αρχικό σχέδιο και ενέκρινε το 1928 ένα νέο, αναθεωρημένο, στο οποίο περιορίζονταν οι δημόσιες εξυπηρετήσεις και εμφανίζονταν σημαντικές επεκτάσεις προς βορρά και ανατολή, αλλά ήταν πολύ πιο σαφή τα όρια των ιδιοκτησιών και οι όροι δόμησης (βλ. Εικόνα 2).
Τόσο στο αρχικό (1925), όσο και στο αναθεωρημένο (1928) σχέδιο, η Ηλιούπολη διαιρείτο σε έξι διαφορετικούς τομείς, με πολύ διαφορετικό ποσοστό κάλυψης, ύψος κτιρίου, συντελεστή δόμησης και μεγέθη οικοπέδων (από 150 τ.μ. στον τομέα των “λαϊκών οικοδομών” μέχρι 1.000 τ.μ. στους “εξοχικούς” τομείς). Υπήρχαν ακόμη λεπτομερείς περιγραφές για την κατασκευή των κτιρίων, την περίφραξη των οικοπέδων, τους κήπους, τα πεζοδρόμια και τα βοηθητικά κτίσματα, ώστε να παρουσιάζουν “αρμονικήν αρχιτεκτονικήν εμφάνισιν εξοχικού τύπου”. Όμως οι συνθήκες διαβίωσης στην περιοχή απείχαν πολύ από αυτά τα πρότυπα, αφού τα δίκτυα ύδρευσης και ηλεκτροδότησης δεν ολοκληρώθηκαν παρά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί δρόμοι ήταν αδιαμόρφωτοι και διακόπτονταν από ρέματα, ενώ ακόμη το 1960 υπήρχαν περισσότερες μάντρες οικοδομών παρά μαγαζιά καθημερινής εξυπηρέτησης.
Οι αναφορές σε μια ζωή προαστιακού τύπου και οι υποσχέσεις για κατασκευή της υποδομής και των εξυπηρετήσεων δεν έπαψαν να αποτελούν διαπραγματευτικό εργαλείο του ιδιοκτήτη προς το κράτος και τους αγοραστές. Όμως, τόσο ο ιδιοκτήτης όσο και η εταιρεία είχαν συνείδηση περί του ποιοι ήταν οι εν δυνάμει αγοραστές και προσέφεραν ένα πιο “αστικό” περιβάλλον, με μικρότερα και φθηνότερα οικόπεδα στις παρυφές της σχεδιασμένης περιοχής, σε μια έκταση συνολικά πολύ μεγαλύτερη από τα αρχικά “τέσσερα ζευγάρια”. Αυτά τα οικόπεδα χρησιμοποιήθηκαν πολλές φορές στη συνέχεια ως μέσο πίεσης για την επέκταση του σχεδίου πόλεως, αλλά διαμόρφωσαν και μια εικόνα “κατοικημένης περιοχής”, που επέτρεψε την πώληση των οικοπέδων εντός του σχεδίου σε υψηλότερες τιμές. Η πιο πρόσφατη τέτοια επέκταση διακρίνεται σαφώς στην αριστερή πλευρά της αεροφωτογραφίας: πρόκειται για τα “Αστυνομικά”, περιοχή που παραχωρήθηκε σε οικοδομικό συνεταιρισμό αστυνομικών το 1967 και οικοδομήθηκε με πολύ υψηλούς συντελεστές δόμησης, σε βάρος του Υμηττού.
Η αύξηση των συντελεστών δόμησης κατά 40%, το 1968, έκανε συμφέρουσα την αντιπαροχή και έτσι πολυκατοικίες άρχισαν να αντικαθιστούν τα μικρά οικογενειακά σπίτια (βλ. Εικόνα 3). Η ανοικοδόμηση άρχισε από τις πιο πρόσφατες επεκτάσεις του αρχικού σχεδίου, όπου υπήρχαν πολλά κενά οικόπεδα, και από οικόπεδα που είχαν πρόσωπο στους κύριους άξονες, όπου οι συντελεστές δόμησης ήταν υψηλότεροι. Οι διατάξεις του αρχικού σχεδίου είχαν ως αποτέλεσμα να διατηρούνται, στις περιοχές που κάλυπτε, πολλές από τις αρετές που αρχικά διαφημίζονταν, όπως χαμηλές πυκνότητες, ευρυχωρία, περιοχές πρασίνου (βλ. Εικόνα 4) κ.ο.κ., οι οποίες λειτούργησαν ως πλεονέκτημα για τη νέα, πιο έντονη οικοδόμηση. Μαζί με την κατασκευή της λεωφόρου Αλίμου - Κατεχάκη (1982), που, διασχίζοντας την Ηλιούπολη, αύξησε σημαντικά την προσπελασιμότητά της (βλ. Εικόνες 5 και 6), συνέβαλαν στην προσέλκυση νέων κατοίκων (βλ. Πίνακα 1), με μεσαία και ανώτερα εισοδήματα, αλλά δημιούργησαν και προβλήματα ασφάλειας για τους μόνιμους κατοίκους.
Ο σχεδιασμός του δικτύου δρόμων και πλατειών, με τις ακτινωτές διατάξεις, αναδείκνυε “προνομιακές θέσεις” πάνω σε ορισμένες κεντρικές πλατείες (βλ. Εικόνες 7 και 8), διασταυρώσεις και βουλεβάρτα, τις οποίες διαφοροποιούσε από άλλες “μικρότερης αξίας θέσεις”, κατά μήκος μικρότερων δρόμων και σε απόσταση από τις κεντρικές περιοχές. Στις “προνομιακές θέσεις” συγκεντρώθηκαν σταδιακά εμπορικές δραστηριότητες, τράπεζες, καφενεία (βλ. Εικόνα 9), εστιατόρια, κινηματογράφοι κ.ο.κ., ενώ μικρά εργαστήρια, συνεργεία αυτοκινήτων, μάντρες οικοδομών και άλλες παρόμοιες λειτουργίες εγκαταστάθηκαν διάσπαρτα στις πιο “αθέατες” περιοχές. Η χωροθέτηση δημόσιων λειτουργιών διευκολύνθηκε από την ύπαρξη (διάσπαρτων) αδόμητων οικοπέδων που διεκδικούσαν οι απόγονοι του αρχικού ιδιοκτήτη, αλλά, μετά το 1977, χαρακτηρίστηκαν δημόσιες. Έτσι, το αρχικό σχέδιο αναδείχτηκε τελικά σε σημαντικό “αστικό συντελεστή”, χαρακτηριστικό ποιότητας των συνθηκών κατοικίας για την πόλη και στοιχείο έντονης διαφοροποίησης από τις διαδοχικές αυθαίρετες επεκτάσεις της.
NT.B.
ΕΙΚΟΝΕΣ
 |
| Εικόνα 1 |
 |
| Εικόνα 2 |
Εικόνα 3
 |
| Εικόνα 4 |
 |
| Εικόνα 5 |
 |
| Εικόνα 6 |
 |
| Εικόνα 7 |
 |
| Εικόνα 8 |
 |
| Εικόνα 9 |
 |
| Εικόνα 10 |
Την πόλη έχουν σώσει οι ιδιοκτησίες των Νάστων, και φυσικά το γεγονός πως η χούντα έπεσε το 1974 μη προλαβαίνοντας να κτίσει και τον υπόλοιπο Υμηττό , βολεύοντας τους κρατικοδίαιτους καραβανάδες της. Σχεδίασαν σωστά την πόλη ΙΔΙΩΤΕΣ και μας κατέστρεψαν οι κρατιστές που και σήμερα αποτελούν τους μόνιμα αντιδραστικούς σε ό,τι καλό πάει να γίνει για τον δήμο μας.
Η πόλη κατασκευάστηκε από ιδιωτική εταιρία που αγόρασε από τους Νάστους οι οποίοι παρόλο που έχουν κάνει πολλές δωρεές για την δημιουργία δομών που σήμερα κάποιοι χρησιμοποιούν εμείς ως ανιστόρητοι τιμάμε τους διώχτες τους και όχι τους ιδίους!
Στους κατσαπλιάδες που εξελέγησαν ως δήμαρχοι οφείλουμε μόνο τους πολλούς υπαλλήλους που διόρισαν στον δήμο και κυρίως τις επεκτάσεις χωρίς σχεδιασμό , τις παιδικές χαρές που δεν πληρούν ΚΑΜΙΑ προϋπόθεση ασφαλείας , τα αντιπλημμυρικά έργα που μας πνίγουν και το κυριότερο την χρεοκοπία μας αφού στον δήμο μας έχουν χαριστεί οφειλές του προς δημόσια ταμεία που ήταν σύνηθες να συμβαίνει πριν την υπογραφή των μνημονίων και την επιτήρηση από τους "κακούς" θεσμούς.
Σήμερα στην περιοχή των "Αστυνομικών" διαμένουν ελάχιστοι ένστολοι αφού οι περισσότεροι κληρονόμοι προτίμησαν να πουλήσουν και να μετακομίσουν σε άλλους δήμους της Αττικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου