Αγία Μαρία η Αιγυπτία

Η Μαρία η Αιγυπτία (4ος ή 5ος αιώνας) είναι Αγία/Οσία της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς και των Προχαλκηδόνιων Εκκλησιών, όπως της Κοπτικής Εκκλησίας της Αιγύπτου. Θεωρείται προστάτιδα των μετανοούντων.

Βίος

Η βασική πηγή πληροφοριών για τη ζωή της Μαρίας της Αιγυπτίας είναι ο Βίος της που συνέγραψε ο Άγιος Σωφρόνιος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων (634–638).

Η Μαρία γεννήθηκε κάπου στη ρωμαϊκή Επαρχία της Αιγύπτου και σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τους γονείς της και πήγε στη μεγάλη πόλη, την Αλεξάνδρεια. Εκεί έζησε μια εξαιρετικά έκλυτη ζωή. Στην αφήγησή της όπου βασίζεται ο Βίος της δηλώνει «ήμην δέκα επτά έτη πολιτική» (δηλαδή πόρνη) και προσθέτει ότι συχνά αρνιόταν να πάρει χρήματα για τις ερωτικές της υπηρεσίες, καθώς ωθείτο «από ένα ακόρεστο και ακατάβλητο πάθος», βιοποριζόμενη περισσότερο από την επαιτεία και το γνέσιμο λιναριού.

Μετά από 17 χρόνια τέτοιας ζωής, ταξίδεψε ως την Ιερουσαλήμ για τη μεγάλη εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η ίδια πραγματοποίησε αυτό το ταξίδι ως ένα είδος «αντι-προσκυνήματος», ελπίζοντας να βρει στα πλήθη των προσκυνητών αρκετούς πελάτες για την ικανοποίηση του πάθους της. Κάλυψε τα ναύλα της προσφέροντας σεξουαλικές υπηρεσίες σε επιβάτες του πλοίου και συνέχισε τον συνηθισμένο της τρόπο ζωής για λίγο στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, όταν πήγε να μπει στον Ναό του Παναγίου Τάφου για την εορτή, εμποδίσθηκε να εισέλθει από μία αόρατη δύναμη. Αντιλαμβανόμενη ότι η αιτία για αυτό ήταν ο ακάθαρτος βίος της, είχε μια αιφνίδια τάση μετάνοιας, και, βλέποντας μια εικόνα της Θεοτόκου έξω από τον ναό, προσευχήθηκε για συγχώρηση και υποσχέθηκε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να ασκητεύσει. Μετά δοκίμασε και πάλι να μπει στον ναό και αυτή τη φορά μπήκε ανεμπόδιστα. Αφού προσκύνησε τον πραγματικό Τίμιο Σταυρό, επέστρεψε στην έξω εικόνα της Θεοτόκου για να την ευχαριστήσει, οπότε άκουσε μια φωνή να της λέει: «Αν περάσεις τον Ιορδάνη, θα βρεις ένδοξη ανάπαυση.» Αμέσως η Μαρία η Αιγυπτία πήγε στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην όχθη του Ιορδάνη ποταμού, όπου εξομολογήθηκε και μετέλαβε, και το επόμενο πρωί διέσχισε πράγματι τον Ιορδάνη και αποσύρθηκε στην έρημο για να ζήσει την υπόλοιπη ζωή της ασκητεύοντας εκεί εν μετανοία. Πήρε μαζί της μόνο τρία καρβέλια ψωμί και αφότου τα έφαγε ζούσε μόνο με ό,τι μπορούσε να βρει στην έρημο.

Περίπου ένα χρόνο πριν από την κοίμησή της, η Οσία Μαρία διηγήθηκε την ιστορία της ζωής της, που διαφορετικά θα μάς ήταν άγνωστη, στον Άγιο Ζωσιμά (ο οποίος πιθανώς ήταν μοναχός της παραπάνω Μονής του Αγίου Ιωάννη), που τη συνάντησε τυχαία στην έρημο. Η Οσία ήταν πλέον τελείως αποστεωμένη από την άσκηση και σχεδόν δεν μπορούσε να καταλάβει κάποιος ότι ήταν ανθρώπινο πλάσμα. Επειδή ήταν γυμνή, ζήτησε από τον Ζωσιμά να της πετάξει τον μανδύα του για να καλυφθεί και κατόπιν του διηγήθηκε την ιστορία της. Στο τέλος τού ζήτησε να τη συναντήσει στις όχθες του Ιορδάνη τη Μεγάλη Πέμπτη του επόμενου έτους και να της φέρει Αγία Κοινωνία. Το επόμενο έτος πράγματι ο Ζωσιμάς εκπλήρωσε το αίτημά της και τότε εκείνη διέσχισε τον ποταμό για να τον φθάσει περπατώντας θαυματουργικά πάνω στην επιφάνεια του νερού. Κοινώνησε και του είπε να τη συναντήσει και πάλι στη έρημο την επόμενη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το επόμενο έτος ο Ζωσιμάς ταξίδεψε μέχρι την τοποθεσία που την είχε πρωτοσυναντήσει, περίπου είκοσι μέρες οδοιπορίας από το μοναστήρι, και ανεκάλυψε εκεί την άψυχη σορό της Οσίας. Σύμφωνα με μια επιγραφή γραμμένη στην άμμο δίπλα στο κεφάλι της, είχε αποβιώσει την ίδια εκείνη νύχτα που είχε μεταλάβει και είχε με κάποιο τρόπο μεταφερθεί θαυματουργικά στον τόπο όπου τη βρήκε, ενώ το σώμα της είχε διατηρηθεί αναλλοίωτο επί ένα σχεδόν έτος. Ο Ζωσιμάς έθαψε το σώμα της σε λάκκο που τού έσκαψε ένα περαστικό λιοντάρι. Επιστρέφοντας στη Μονή, αφηγήθηκε την ιστορία της Αγίας Μαρίας στους μοναχούς, οι οποίοι τη διετήρησαν μεταξύ τους ως προφορική παράδοση, από στόμα σε στόμα, μέχρι που αυτή καταγράφηκε από τον επίσκοπο Σωφρόνιο.

Τιμώντας τη μνήμη της

Στη χριστιανική αγιογράφηση, η Αγία Μαρία η Αιγυπτία παριστάνεται ως μια πολύ μαυρισμένη από τον ήλιο, αποστεωμένη ηλικιωμένη γυναίκα, με αχτένιστα γκρίζα μακριά μαλλιά, είτε γυμνή, είτε καλυμμένη με τον μανδύα του Ζωσιμά. Συχνά ζωγραφίζονται τα τρία καρβέλια ψωμί που είχε πάρει αρχικώς στην έρημο.

Η μνήμη της εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία δύο φορές το έτος: Ως ακίνητη εορτή την 1η Απριλίου και ως κινητή, στον Πασχάλιο κύκλο, την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών.  Ο Βίος της Αγίας Μαρίας του Αγίου Σωφρονίου αναγινώσκεται κατά τον Όρθρο του Μεγάλου Κανόνα της προηγηθείσας Πέμπτης (τελείται την εσπέρα της Τετάρτης), ως παράδειγμα μετανοίας και υπερνικήσεως του πειρασμού.

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη της Αγίας μόνο την 1η Απριλίου. Στην Ιταλία η Αγία Μαρία η Αιγυπτία θεωρείται στη λαϊκή πίστη ως προστάτιδα των «πεπτωκότων γυναικών», όπως και η Μαρία Μαγδαληνή.

ΠΗΓΗ